Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên là Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh đầu tiên của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, với trên 30 năm xây dựng và phát triển đã có nhiều thành tích và phần thưởng cao quý do Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Quốc phòng trao tặng. Trung tâm đã khẳng định được vị trí trong sự nghiệp giáo dục quốc phòng toàn dân nói chung, giáo dục quốc phòng, an ninh cho học sinh sinh viên nói riêng.

1. Quá trình hình thành và phát triển

        1.1. Giai đoạn 1992 – 1995

Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên Đại học Thái Nguyên ngày nay (Tên cũ là Trung tâm Giáo dục quốc phòng thành phố Thái Nguyên; Trung tâm Giáo dục quốc phòng Thái Nguyên) được thành lập tại Quyết định số 2963/QĐ-TCCB ngày 17/12/1992 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trung tâm có nhiệm vụ:

(i) Tổ chức Giáo dục Quốc phòng, an ninh cho sinh viên, học sinh các trường Đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề và trung học phổ thông trong khu vực;

(ii) Đào tạo sĩ quan dự bị;

(iii) Thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu khoa học sư phạm quân sự.

Năm 1994, Đại học Thái Nguyên được thành lập trên cơ sở hợp nhất 5 trường: Trường Đại học Sư phạm Việt Bắc, Trường Đại học Y khoa Việt Bắc, Trường Đại học cơ điện Việt Bắc, Trường đại học Nông nghiệp 3 Bắc Thái và Trường Công nhân Cơ điện Bắc Thái. Vì vậy, Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên được hình thành từ Trung tâm Giáo dục quốc phòng thành phố Thái Nguyên của Trường Đại học Sư phạm Việt Bắc và các Bộ môn quân sự thuộc các trường đại học trên. Các sĩ quan biệt phái của Trung tâm do Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Thái Nguyên quản lý.

Trụ sở đầu tiên của Trung tâm đặt tại Khu B của trường Đại học Sư phạm Việt Bắc (Cao đẳng Sư phạm Việt Bắc cũ).

        1.2. Giai đoạn 1996 – 2002

Năm 1996, Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên chuyển địa điểm về Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp và là đơn vị trực thuộc Trường Đại học Kỹ thuật Công nghiệp. Các sĩ quan biệt phái do Bộ chỉ huy quân sự tỉnh Thái Nguyên quản lý. Tháng 4 năm 2000, Bộ Tư Lệnh Quân khu 1 quyết định chuyển các sĩ quan biệt phái về chịu sự quản lý của Bộ tham mưu Quân khu 1.

        1.3. Giai đoạn 2002 đến nay

Theo Quyết định số 170/QĐ-BGD&ĐT ngày 08/01/2002 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên trở thành một đơn vị thành viên trực thuộc Đại học Thái Nguyên, Theo quy hoạch của Đại học Thái Nguyên. Trụ sở của Trung tâm lại chuyển về địa điểm thuở ban đầu thành lập, thay thế Trường Đại học Đại cương giải thể, thuộc quản lý hành chính của Xã Quyết Thắng, thành phố Thái Nguyên.

Tháng 5 năm 2008, Trụ sở của Trung tâm được di chuyển về địa điểm mới tại xóm Nước Hai, xã Quyết Thắng, TP Thái Nguyên. Trung tâm được Nhà nước đầu tư xây dựng theo Quyết định số 07/2003/QĐ-TTg ngày 09 tháng 01 năm 2003 của Thủ tướng Chính phủ về việc quy hoạch các Trung tâm giáo dục quốc phòng, an ninh sinh viên giai đoạn 2001 – 2010.

Ngày 15/02/2017, Bộ Giáo dục và Đào tạo ra Quyết định số 437/QĐ-BGDĐT đổi tên Trung tâm Giáo dục quốc phòng Thái Nguyên thành Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên.

Hiện nay, hệ thống cơ sở vật chất của Trung tâm gồm giảng đường, thư viện, hội trường, ký túc xá sinh viên; Nhà làm việc của Ban Giám đốc, Nhà công vụ; Khu thao trường kỹ chiến thuật, nhà kho quân khí, quân trang; sân vận động … với diện tích đất sử dụng là 15,5327 ha. Diện tích này đáp ứng yêu cầu học tập, nghiên cứu khoa học quân sự và các hoạt động rèn luyện, sinh hoạt tập thể của người học và cán bộ, giảng viên.

Hệ thống giảng đường của Trung tâm bao gồm 01 nhà giảng đường 03 tầng với 10 phòng học, 02 phòng máy tính phục vụ việc thi trắc nghiệm, 01 giảng đường lớn. Trung tâm có hệ thống khu học tập, rèn luyện gồm nhà tập bắn, thao trường kỹ chiến thuật, sân duyệt đội ngũ, chào cờ và tổ chức các sự kiện. Trung tâm có hệ thống sân vận động (02 sân), nhà thi đấu thể thao đa năng, hội trường, dụng cụ phục vụ sinh viên luyện tập thể dục thể thao, văn nghệ và các chương trình hoạt động tập thể. Hàng năm, Trung tâm đều dành một nguồn kinh phí để hỗ trợ sinh viên tham gia các hoạt động giao lưu văn nghệ, thể dục thể thao, ngoại khóa…

Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên có khả năng tổ chức học tập tập trung cho mỗi khóa khoảng 1700 sinh viên.

2. Những kết quả thực hiện nhiệm vụ trong những năm qua

– Đã tổ chức giảng dạy môn học Giáo dục quốc phòng và an ninh cho học sinh sinh viên các Trường thành viên, các khoa trực thuộc Đại học Thái Nguyên được 32 khóa; Liên kết giảng dạy cho học sinh sinh viên các trường cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, học sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn.

– Đã đào tạo được 11 khóa ngắn hạn giáo viên GDQP-AN cho các trường trung học phổ thông, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề các tỉnh khu vực phía Bắc và trên địa bàn Quân khu 1.

Từ năm 2007, Trung tâm đã được Bộ Giáo dục & Đào tạo giao nhiệm vụ cùng với Trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên xây dựng chương trình đào tạo giáo viên dạy hai môn (môn Giáo dục thể chất – Giáo dục quốc phòng an ninh). Đến nay đã thực hiện được 09 khóa đào tạo.

Trung tâm đã tham mưu cho Giám đốc Đại học Thái Nguyên và lãnh đạo các trường thành viên về công tác quốc phòng, an ninh; giúp các nhà trường xây dựng các phương án bảo vệ trường và được đánh giá có chất lượng tốt qua kiểm tra của Thanh tra quốc phòng hàng năm.

Huấn luyện hơn 1200 lượt tự vệ cho các trường trong Đại học Thái Nguyên, dân quân tự vệ các phường, xã trên địa bàn; kết quả huấn luyện đều đạt từ khá trở lên.

Trong hơn 30 năm xây dựng và phát triển, Trung tâm Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên đã 3 lần di chuyển địa điểm với muôn vàn khó khăn, thiếu thốn về cơ sở vật chất. Được sự quan tâm của Đảng ủy, Ban Giám đốc Đại học Thái Nguyên, Quân khu 1 và sự cố gắng, nỗ lực của tập thể đơn vị, đội ngũ cán bộ, viên chức, người lao động đã phát huy tốt bản chất truyền thống Quân đội, quyết tâm vượt qua những khó khăn để từng bước xây dựng, ổn định cơ cở vật chất bảo đảm cho quá trình hoạt động tổ chức thực hiện thắng lợi nhiệm vụ giáo dục quốc phòng, an ninh.

Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên đã được Đảng, Nhà nước tặng Huân chương bảo vệ Tổ quốc hạng nhì và hạng ba; Thủ tướng chính phủ tặng bằng khen; được Bộ Giáo dục & Đào tạo, UBND tỉnh Thái Nguyên, Tư lệnh Quân khu 1 tặng nhiều Bằng khen cho các tập thể và cá nhân đã có thành tích xuất sắc trong công tác Giáo dục quốc phòng, an ninh.